Εμβολιασμός- 4η δόση: Ποιοι θα την κάνουν
H πρόεδρος της Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου και ο γ.γ. Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους ενημέρωσαν το απόγευμα της Δευτέρας σχετικά με την πορεία του εμβολιασμού & της πανδημίας στην Ελλάδα.
Όπως είπε η κ. Θεοδωρίδου, πριν από δύο χρόνια ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, στις 11 Μαρτίου, χαρακτήριζε το ξέσπασμα του κορονοϊού ως πανδημία. «Εννέα μήνες αργότερα στις 27 Δεκεμβρίου του 2020, το “δώρο της επιστήμης”, το πρώτο εμβόλιο φτάνει στη χώρα μας», σημείωσε.
«Από όλους τους επιστήμονες τονίζεται πως η αποκλιμάκωση των “σκληρών δεικτών” της πανδημίας και η πιθανή άρση κάποιων μέτρων δεν θα πρέπει να σηματοδοτεί το τέλος της πανδημίας, αυτό είναι σαφές», επεσήμανε η κα. Θεοδωρίδου.
Η κα Θεοδωρίδου είπε ότι είναι ανοιχτό το θέμα του ετήσιου εμβολιασμού και συζητείται το τελευταίο διάστημα αλλά χωρίς κάποιο αποτέλεσμα.
Όσον αφορά στην 4η δόση και στις δηλώσεις που έκανε ο επικεφαλής της Pfizer Αλ. Μπουρλά, ότι δηλαδή «θα χρειαστεί» για το γενικό πληθυσμό η κα. Θεοδωρίδου απάντησε ότι στην επιστημονική κοινότητα υπάρχει έλλειψη ισχυρών στοιχειών και αποδείξεων για την αποτελεσματικότητα της 4ης δόσης που κατά τη γνώμη των περισσοτέρων, δεν έχει να προσφέρει πολλά στο γενικό πληθυσμό.
Ωστόσο, όπως είπε, ίσως φανεί ουσιαστική για ηλικιωμένα άτομα, κυρίους για όσους από αυτούς εμβολιάστηκαν πρώτοι.
Για τις ηλικιακές αυτές ομάδες αλλά και όσους βρίσκονται σε δομές ήδη έχουν γίνει συζητήσεις στο εξωτερικό, κυρίως ως προς το «ηλικιακό όριο». Για παράδειγμα, στη Σουηδία έχουν πει ότι καλό θα είναι να γίνει 4η δόση στους άνω των 80, στη Γερμανία στους άνω των 70, στη Βρετανία στους άνω των 75.
Να σημειωθεί ότι τη συζήτηση για την τέταρτη δόση του εμβολίου κατά της Covid άνοιξε νωρίτερα ο Άλμπερτ Μπουρλά σε συνέντευξή του στο CBS. Ο επικεφαλής της Pfizer ανέφερε πως «θα χρειαστεί και νέα ενισχυτική δόση για να καταπολεμηθούν περισσότερες πιθανές παραλλαγές του κορονοϊού που είναι σχεδόν σίγουρα καθ’ οδόν». Η Pfizer, μάλιστα, σχεδιάζει να υποβάλει δεδομένα στον FDA για να παρουσιάσει ότι η επιπλέον δόση θα πρέπει να συνιστάται για περισσότερα άτομα, πέραν των ανοσοκατεσταλμένων.
Νέα στοιχεία από έρευνες
Επιπλέον, η κα Θεοδωρίδου αναφέρθηκε στα αποτελέσματα έρευνας για το εμβόλιο κατά του κορονοϊού, επισημαίνοντας πως το ποσοστό θανάτου εμβολιασμένου είναι 1,5% σε σχέση με 11,7% σε ανεμβολίαστο ανά 100.000 ατόμων. Και αυτό σημαίνει πως το εμβόλιο έχει αποτελεσματικότητα 87%.
Αλλάζει η ενημέρωση
Την αλλαγή στον τρόπο, με τον οποίο θα πραγματοποιούνται οι ενημερώσεις για τον κορωνοϊό ανακοίνωσε από πλευράς του ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους. Όπως είπε, κατά τη διάρκεια της ενημέρωση της Δευτέρας ο κ. Θεμιστοκλέους, οι ενημερώσεις δεν θα γίνονται πλέον σε εβδομαδιαία βάση, αλλά ανά τακτά χρονικά διαστήματα και όποτε συντρέχει λόγος.
Αναλυτικά:
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Καλησπέρα σας. Πριν δύο χρόνια, στις 11 Μαρτίου του 2020, ο Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ανακοίνωνε τον χαρακτηρισμό της επιδημίας του κορονοϊού με τη ραγδαία παγκόσμια εξάπλωση και τη σοβαρότητα της νόσου, ως πανδημία. Παράλληλα υπογράμμιζε ότι αποτελεί στην ιστορία την πρώτη πανδημία από κορονοϊό.
Για την αντιμετώπισή της επέλεξε τις κομβικές λέξεις που σήμερα κατανοούμε περισσότερο τη σημασία τους: πρόληψη, ετοιμότητα, δημόσια υγεία, πολιτική διαχείριση και ανθρώπινη αλληλεγγύη. Η πρώτη φάση, όπως όλοι ξέρουμε, έχουμε πλέον την εμπειρία, χαρακτηρίζεται από την τήρηση των κανόνων της ατομικής προστασίας, την αποστασιοποίηση, τον εγκλεισμό και παράλληλα την αγωνία της ανθρωπότητας να παρασκευαστεί ένα εμβόλιο για να προφυλαχθεί ο κόσμος από τον ιό που τον οδηγεί στο νοσοκομείο και στο θάνατο. Παρά τις τιτάνιες βέβαια προσπάθειες του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού που μάχεται στα νοσοκομεία.
Εννέα μήνες αργότερα, το δώρο της επιστήμης, το πρώτο εμβόλιο με την τεχνολογία του mRNA, φτάνει και στην χώρα μας, 27 Δεκεμβρίου του 2020, και αρχίζει, λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητος αρχικά, το εμβολιαστικό πρόγραμμα, στο οποίο θα αναφερθεί ο κύριος Θεμιστοκλέους, με βάση την προτεραιοποίηση.
Η προτεραιοποίηση στηρίζεται στην επιστημονική τεκμηρίωση των κριτηρίων προφύλαξης από αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση. Έτσι, η ηλικία αναδεικνύεται ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για σοβαρή έκβαση της νόσου Covid.
Σταδιακά μετά τον εμβολιασμό των μεγαλύτερων ατόμων, εμβολιάζεται και ο υπόλοιπος πληθυσμός μέχρι την ηλικία των 18 ετών, ενώ τα διαθέσιμα εμβόλια διαφόρου τεχνολογίας και εταιρειών αυξάνουν. Moderna, Astra, Johnson & Johnson και πολύ πρόσφατα το Novavax.
Τον έλεγχο της πανδημίας, όμως, δυσχεραίνει η εμφάνιση των παραλλαγών του ιού που όλοι γνωρίζουμε: «Άλφα», «Δέλτα», «Όμικρον».
Τα θέματα που αναφέρονται στην εβδομαδιαία ενημέρωση της Δευτέρας σχετικά με τα εμβόλια, αφορούν στην ανοσογονικότητα των εμβολίων, την αποτελεσματικότητα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες, την ασφάλεια. Ιδιαίτερη, όμως, σημασία δίνεται και στην παραπληροφόρηση που ενισχύει τον φόβο και την άρνηση για τον εμβολιασμό.
Ο αριθμός των θυμάτων του ιού καθημερινά φαίνεται ότι δεν είναι αρκετά ισχυρός για να κάμψει ριζωμένες πεποιθήσεις. Τελευταία εμβολιάζονται οι έφηβοι και τα παιδιά με βασικό κριτήριο την προστασία τους από τις επιπτώσεις της ίδιας της νόσου στην υγεία τους, αλλά και για την προστασία των ευάλωτων ατόμων του περιβάλλοντός τους.
Σημαντικό σταθμό για το εμβολιαστικό πρόγραμμα αποτέλεσε η έγκαιρη χορήγηση της τρίτης ενισχυτικής δόσης, τρεις μήνες μετά τη χορήγηση του βασικού εμβολιασμού και ενόψει φυσικά του χειμώνα και της εμφάνισης της υπερμεταδοτικής παραλλαγής «Όμικρον».
Τα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί από τον ΕΟΔΥ και τους καθηγητές Θεοκλή Ζαούτη και Δημήτριο Παρασκευή για την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού με τρίτη δόση κατά το τρέχον κύμα της πανδημίας με το στέλεχος «Όμικρον» είναι καταλυτικά για το όφελος του εμβολιασμού έναντι της σοβαρής νόσου και του θανάτου.
Έτσι, ο δείκτης θνησιμότητας από Covid-19 σε εμβολιασμένους με αναμνηστική δόση είναι 1,5 ανά 100.000 εμβολιασμένους ανά εβδομάδα σε σχέση με 11,7 ανά 100.000 σε ανεμβολίαστους ή μερικώς εμβολιασμένους. Αυτό μεταφράζεται σε αποτελεσματικότητα της τάξεως του 87%.
Το δεύτερο αφορά στην επίπτωση της διασωλήνωσης. Έτσι, μεταξύ εμβολιασμένων τα περιστατικά είναι 0,5 ανά 100.000, ενώ σε ανεμβολίαστους ή μερικώς εμβολιασμένους είναι 6. Αποτελεσματικότητα της τάξεως του 91%.
Και τρίτον, η επίπτωση της μόλυνσης με κορονοϊό εκτιμήθηκε σε 694 κρούσματα ανά 100.000 εμβολιασμένους έναντι 1.826 σε ανεμβολίαστους. Δηλαδή αποτελεσματικότητα 62%, η οποία είναι σημαντική σε περίοδο επικράτησης ενός στελέχους που έχει τα χαρακτηριστικά της ανοσιακής διαφυγής.
Από όλους τους επιστήμονες, από όλους τους κλάδους των επιστημών, η διατύπωση είναι σαφής: Η αποκλιμάκωση των σκληρών δεικτών της επιδημίας, που επιτρέπει την χαλάρωση κάποιων μέτρων προστασίας, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι σηματοδοτεί το τέλος της πανδημίας. Ο ιός είναι μαζί μας και αυτό είναι εμφανές και από τον ημερήσιο αριθμό των κρουσμάτων που καταγράφονται.
Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών μελετά θέματα που απασχολούν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, προκειμένου εν καιρώ να διαμορφώσει την τελική της γνωμάτευση.
Ενδεικτικά αναφέρω πρώτον την αξιολόγηση δεδομένων για τη χορήγηση τρίτης δόσης σε παιδιά και εφήβους με αυξημένο κίνδυνο. Τα ανοσοκατεσταλμένα έχουν ήδη λάβει την τρίτη δόση.
Δεύτερον, τη μεταβολή του μεσοδιαστήματος των βασικών δόσεων εμβολιασμού με στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της βελτίωσης της ανοσογονικότητας και της ασφάλειας των εμβολίων.
Και τρίτον, ένα θέμα που συγκεντρώνει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι η ενδεχόμενη χορήγηση 4ης δόσης προληπτικά σε άτομα μεγάλης ηλικίας.
Η συζήτηση δεν αφορά τα άτομα του γενικού πληθυσμού, αλλά άτομα μεγάλης ηλικίας με αυξημένο κίνδυνο νόσησης λόγω ηλικίας όπου ξέρουμε ότι υπάρχει η γήρανση και του ανοσοποιητικού συστήματος, η ανοσογήρανση.
Ήδη χώρες όπως η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία έχουν, παρά την ομολογία τους ότι τα στοιχεία τα επιστημονικά δεν είναι επαρκή, τοποθετηθεί θετικά για τον εμβολιασμό, ενώ η Σκωτία θα είναι η πρώτη που έχει αναγγείλει τη χορήγηση της 4ης δόσης ή της 2ης επαναληπτικής μέσα στον επόμενο μήνα.
Στο ερώτημα «πότε θα έρθει το τέλος της πανδημίας» όλοι οι ειδικοί είναι επιφυλακτικοί. Ακόμα και το γεγονός του πολέμου, που εκτυλίσσεται κοντά μας, αποτελεί μια νέα πτυχή που ενδεχόμενα να επηρεάσει και την εξέλιξη της πανδημίας.
Ιστορικά, η κάθε επιδημία έχει διαφορετική έκβαση. Από την ισπανική πανδημία της γρίπης του 1918, η γρίπη έγινε μια εποχική νόσος. Το AIDS, το 1981, από οξύ λοιμώδες νόσημα έγινε χρόνιο νόσημα, ενώ το 2015- 2016 η επιδημία Zika, κυρίως στην Νότιο Αμερική, έσβησε ίσως λόγω της ανοσοποίησης του πληθυσμού.
Όμως, στο βιβλίο της πανδημίας Covid υπάρχουν πολλά ακόμα κεφάλαια προς συγγραφή. Με τη συνεχή επιστημονική έρευνα θα συλλέγονται πολύτιμα δεδομένα που θα απαντούν σε θέματα που έχουν απασχολήσει όλους τους τομείς της ζωής μας.
Η επιστήμη- χωρίς αλαζονεία, μέχρι τώρα έχει δείξει σημαντική ταπεινότητα στην αναμέτρηση της με την αβεβαιότητα και το άγνωστο- θα επικρατήσει, δημιουργώντας σημαντική παρακαταθήκη γνώσεων για την αντιμετώπιση των επιδημιών του μέλλοντος. Ευχαριστώ.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Σας ευχαριστούμε πολύ, κυρία Θεοδωρίδου. Τον λόγο έχει ο κύριος Θεμιστοκλέους.
Μ. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ: Καλησπέρα. Ξεπεράσαμε τα 20.320.000 εμβολιασμούς, περισσότερα από 7.870.000 συμπολίτες μας έχουν εμβολιαστεί με τουλάχιστον μια δόση, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 75% του γενικού πληθυσμού και 84,6 του ενήλικου πληθυσμού.
Ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τους πολίτες που εμβολιάστηκαν με τουλάχιστον μια δόση, είναι 75% του γενικού πληθυσμού και 85,5% του ενήλικου πληθυσμού.
Περισσότερα από 7.560.000 συμπολίτες μας έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 72% του γενικού πληθυσμού και 80,8 του ενήλικου πληθυσμού.
Ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τους ολοκληρωμένους εμβολιασμούς είναι 72% του γενικού πληθυσμού και 83% του ενήλικου πληθυσμού.
Δίνω τα ποσοστά εμβολιασμού ανά ηλικιακή ομάδα με πρώτη δόση, αν συνυπολογίσουμε και τα ραντεβού, τα οποία έχουν διαμορφωθεί ως εξής:
Στην ηλικιακή ομάδα 85 και άνω έχει εμβολιαστεί το 94,2%.
Ηλικιακή ομάδα 80- 84, 84,5%.
75- 79, το 95,4%.
70- 74, το 89,1%.
65- 69, το 93,1%.
60- 64, το 90,5%.
55- 59, το 86,3%.
50- 54, το 83,4%.
45- 49, το 81,8%
40 – 44 το 79,2%.
35 – 39 το 74,3%
30 – 34 το 77,1%
25 – 29 το 78%
18 – 24 το 75,8%
15 – 17 το 58%
12 – 14 το 44%
Και η ηλιακή ομάδα 5 – 11 το 18,7%.
Σε σχέση με τα αριθμητικά στοιχεία της αναμνηστικής δόσης, τη στιγμή αυτή οι δικαιούχοι είναι 6.627.000, ποσοστό 87,6% των ολοκληρωμένων εμβολιασμών.
Από τους πολίτες που δυνητικά θα έληγε το πιστοποιητικό τους λόγω μη εμβολιασμού με αναμνηστική δόση- στους 3 μήνες για τα διδοσικά εμβόλια και στους 2 μήνες για το διδοσικό- το 95,7% έχει ήδη εμβολιαστεί.
Δίνω τα ποσοστά ανά ηλικιακή ομάδα για αυτούς που ήδη έχουν εμβολιαστεί ή έχουν προγραμματίσει το ραντεβού τους για την αναμνηστική δόση.
Έτσι, στην ηλιακή ομάδα 85 και άνω έχει εμβολιαστεί σχεδόν το 100%.
Ηλιακή ομάδα 80-84 το 97,2%,
75 – 79 το 96,8%,
70 – 74 το 95,9% ,
65 – 69 το 94,3%,
60 – 64 το 91,9%,
55- 59, το 88,5.
50- 54, το 86,2.
54- 49, το 83,2
40- 44, το 79,4.
35- 39, το 74,9.
30- 34, το 69,6.
25- 29, το 65,6.
18- 24, το 59,5.
Σε σχέση με το εμβόλιο της Novavax, που έχουμε ξεκινήσει τους εμβολιασμούς από τις 5 Μαρτίου, μέχρι στιγμής έχουν εμβολιαστεί 1.640 πολίτες και 1.540 πολίτες έχουν κλείσει ραντεβού για εμβολιασμό. Άρα το σύνολο είναι περίπου γύρω στις 3.000.
Από εδώ και στο εξής αλλάζει η τακτική των ενημερώσεων, όπως τις είχαμε κάθε Δευτέρα. Οι ενημερώσεις για το εμβολιαστικό πρόγραμμα θα γίνονται σε πιο αραιά χρονικά διαστήματα και κυρίως όταν έχει να εξαγγελθεί κάτι καινούργιο.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Σας ευχαριστούμε πολύ, κύριε Θεμιστοκλέους. Να περάσουμε σε κάποιες ερωτήσεις.
Β. ΑΓΓΟΥΡΙΔΗ: Καλησπέρα. Θα ήθελα να ρωτήσω για το θέμα της 4ης δόσης. Αναφέρατε κυρία Θεοδωρίδου ότι εξετάζεται προς το παρόν να χορηγηθεί μόνο σε ηλικιωμένους. Υπήρχαν, όμως, δηλώσεις από τον κύριο Μπουρλά της Pfizer για την ανάγκη τέταρτης δόσης συνολικά, καθώς δεν επαρκεί η κάλυψη που είχαμε μέχρι στιγμής, ειδικά μετά την «Όμικρον». Υπάρχει ενδεχόμενο να εξεταστεί στην πορεία η τέταρτη δόση για όλο τον πληθυσμό; Και πότε θα μπορούσε να γίνει αυτό; Και το να πάμε σε σενάριο ετήσιου εμβολιασμού έναντι της Covid είναι κάτι το οποίο εσείς το βλέπετε; Ευχαριστώ.
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Είναι ένα θέμα που το συζητάμε πάρα πολύ καιρό, όχι μόνο της τέταρτης δόσης, αλλά το τελευταίο που είπατε του ετήσιου εμβολιασμού και με το τι πιθανόν να είναι το εμβόλιο που θα δίνεται ετησίως. Εάν θα είναι ένα εμβόλιο το οποίο θα είναι τελείως καινούριο, αν θα περιλαμβάνει και άλλα στελέχη που να μπορεί να καλύψει το εμβόλιο έναντι του κορονοϊού ή αν θα είναι σε συνδυασμό με τη γρίπη.
Επομένως, αυτό είναι ένα θέμα ανοιχτό και το έχουν στα χέρια τους οι ίδιες οι βιομηχανίες οι οποίες παρασκευάζουν το εμβόλιο.
Οι συζητήσεις για την τέταρτη δόση, ναι μεν έχουν αρχίσει από τον κύριο Μπουρλά, αλλά εγώ αναφέρομαι στις συζητήσεις και στις τοποθετήσεις που έχουν γίνει από τις αντίστοιχες επιστημονικές επιτροπές των διαφόρων κρατών, οι οποίες, αυτές που σας ανέφερα, εκφράζουν και την σχετική ανεπάρκεια ή την πλημμελή, αν θέλετε, ύπαρξη ισχυρών επιστημονικών στοιχείων για τη χορήγηση αυτής της τέταρτης δόσης.
Σε προηγούμενες ενημερώσεις είχαμε πει ότι αυτό που έχει διαπιστωθεί επιστημονικά για την τέταρτη δόση, είναι ότι δεν προσφέρει πολλά πράγματα στον γενικό πληθυσμό, παραδείγματος χάριν, σε σχέση με την τρίτη δόση. Δηλαδή το όφελος θα είναι εξαιρετικά μικρό.
Όμως, φαίνεται ότι για τα ηλικιωμένα άτομα, την ομάδα που κατά προτεραιοποίηση εμβολιάστηκε πρώτη, και αυτές οι μικρές διαφορές- εννοώ της ανοσιακής ενίσχυσης- μπορεί να κάνουν τη διαφορά και για αυτό έχει αρχίσει αυτή η τάση να γίνει αποδεκτός ένας δεύτερος επαναληπτικός ή αναμνηστικός εμβολιασμός για τους ηλικιωμένους και ευάλωτα άτομα σε δομές, με διαφορετική ηλικία ανά κράτος. Η Σουηδία προτείνει άνω των 80, η Γερμανία άνω των 70, η Αγγλία άνω των 75. Μιλάμε για πολύ συγκεκριμένη ομάδα.
Σ.ΚΩΣΤΑΡΑ: Καλησπέρα σας. Θα ήθελα να ρωτήσω εάν πιστεύετε πως το χάπι που δοκιμάζεται τώρα κατά της Covid σε παιδιά άνω των 6 ετών, θα μπορούσε να οδηγήσει σταδιακά στην απαλλαγή των παιδιών από τον εμβολιασμό, εφόσον μάλιστα άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι τα αντισώματα πέφτουν κατακόρυφα μετά τον εμβολιασμό των παιδιών γεγονός, που κακά τα ψέματα, έχει απογοητεύσει αρκετούς γονείς και αισθάνονται ότι αδίκως έκαναν και το εμβόλιο. Ευχαριστώ.
Μ. ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ: Eυχαριστώ πολύ. Πιστεύω ότι στον τομέα «Covid και παιδιά» χρειάζεται πολύ μελέτη σε όλους τους τομείς. Το είδαμε και στο θέμα των εμβολίων στην μικρή ηλικία, αλλά ακόμη και στο στάδιο των μελετών των αντιικών φαρμάκων.
Θα ήμουν πολύ επιφυλακτική για το θέμα αντιικής θεραπείας, εφόσον φυσικά οι επιδημιολογικές συνθήκες το επιτρέπουν, και το θεωρώ γενικά πολύ πρόωρο σαν συζήτηση για αυτή την ηλικιακή ομάδα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Επόμενη προγραμματισμένη ενημέρωση από το Υπουργείο Υγείας την Πέμπτη 17 Μαρτίου. Σας ευχαριστούμε πολύ, καλό σας βράδυ.
