Κορωνοϊός: Κρίσιμη η εβδομάδα για τις αποφάσεις περί lockdown – ΜΕΘ και μεταλλάξεις στο «μικροσκόπιο» των ειδικών

Καθώς η χώρα διανύει την τελευταία εβδομάδα του Φεβρουαρίου, ενός κρίσιμου επιδημιολογικά μήνα, που κρατά σε αυξημένη εγρήγορση, επιστήμονες και Κυβέρνηση, η αγωνία όλων εντείνεται για την επιτυχή ολοκλήρωση αυτής της πορείας, δηλαδή για την ανάσχεση της επιδημίας κορωνοϊού και συνεπώς την άρση του «απαγορευτικού», που βρίσκεται σε ισχύ στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρας -με την Αττική όχι μόνο να συμπεριλαμβάνεται αλλά και να «οδηγεί» αυτήν την επιδημία.

Παρά τις πλείστες τοπικές εξάρσεις της επιδημίας, υπάρχουν ενδείξεις για σταθεροποίηση των κρουσμάτων και της επιδημιολογικής καμπύλης, αλλά θεωρούνται πρώιμες – οι επιστήμονες εκτιμούν ότι θα έχουν πληρέστερη εικόνα ως την Παρασκευή. Το επιδημιολογικό αποτύπωμα των επόμενων ημερών θα καθορίσει εν πολλοίς και την πορεία της χώρας τον Μάρτιο, τον μήνα – γέφυρα προς την «Ελευθερία», προς την επιστροφή στην κανονικότητα.

Μια κανονικότητα η οποία θα στηριχθεί στους περίπου 1,7 εκατομμύρια εμβολιασμούς που θα έχουν γίνει μέχρι αρχές Απριλίου αλλά και στην επιτάχυνση της εμβολιαστικής εκστρατείας το δεύτερο τρίμηνο του έτους με τα τέσσερα διαθέσιμα εμβόλια που θα υπάρχουν τότε (εκτός από αυτά των Pfizer/BioNTech, Moderna, Astrazeneca/ Πανεπιστημίου Οξφόρδης, θα έχουν κυκλοφορήσει και τα μονοδοσικά εμβόλια της Johnson&Johnson). Σημειώνεται πως το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού ανέρχεται στο 7% , με τους αρμόδιους να δηλώνουν αισιόδοξοι για τον ρυθμό οικοδόμησης του τείχους ανοσίας μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του έτους.

Πότε και πως θα ανοίξει η βεντάλια των δραστηριοτήτων

Ανάλογα με τη… φωτεινότητα της επιδημιολογικής εικόνας στο τέλος του μήνα, θα ενεργοποιηθεί από την Κυβέρνηση και η βεντάλια των μέτρων για την οικονομία και την εκπαίδευση για τον Μάρτιο. Αναγγέλλοντας το τρίτο ευρύ lockdown στη χώρα στις 9 Φεβρουαρίου ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης είχε πει χαρακτηριστικά ότι θα «κλείσω τη βεντάλια των περιορισμών, μόλις τα επίπεδα συναγερμού μειωθούν και το επιτρέψουν».

Ωστόσο, η σταθεροποιημένη, και συνεπώς λιγότερο μελανή, επιδημιολογική εικόνα της τρέχουσας εβδομάδας θεωρείται πως θα οδηγήσει σε παράταση του lockdown για μία ή δύο εβδομάδες, ώστε να διασφαλιστεί ό,τι επιτεύχθηκε αλλά και να αποτυπωθεί ξεκάθαρα και η πολυπόθητη υποχώρηση της επιδημίας.

Στο πλαίσιο αυτό, δεν αποκλείεται μερική επανεκκίνηση στις αρχές Μαρτίου, με τις περισσότερες πιθανότητες να συγκεντρώνει αρχικά η αγορά και το λιανεμπόριο, και στη συνέχεια η διά ζώσης εκπαίδευση των μαθητών στα Δημοτικά σχολεία. Καθώς μελετούν πάντως οι ειδικοί την επίπτωση κάθε δραστηριότητας στην κυκλοφορία του κορωνοϊού, φαίνεται να συμφωνούν πλέον πως το λιανεμπόριο είχε μικρότερη επίπτωση από όσο θεωρούνταν αρχικά και πως είναι οι κοινωνικές συναντήσεις και οι χώροι εργασίας που ανοίγουν τον δρόμο για τις «κυρίαρχες» ενδοοικογενειακές μεταδόσεις.

Μάλιστα στα νοσοκομεία αυτό αποτυπώνεται πολύ έντονα, με τους επαγγελματίες υγείας στα μεγάλα νοσοκομεία της Αττικής να δηλώνουν πως νοσηλεύονται σε μεγάλο ποσοστό ζευγάρια ή μέλη της ίδιας οικογένειας. Το υψηλό επιδημιολογικό φορτίο που απαντάται ακόμη και τώρα σε εργασιακούς χώρους, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, έρχεται προς επίρρωση της πάγιας θέσης των ειδικών της Επιτροπής για αύξηση της τηλεργασίας και για εκτεταμένο έλεγχο στους εργαζόμενους όταν εργάζονται με φυσική παρουσία.

Μέσα στην εβδομάδα αυτή αναμένεται να παρουσιαστεί και η εισήγηση της Επιτροπής για τη χρήση της διπλής μάσκας στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και στα σούπερ μάρκετ όλης της επικράτειας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ισχυρή σύσταση για τη διπλή μάσκα (χειρουργική και υφασμάτινη) θα αφορά τους ενηλίκους και για τα παιδιά θα συστήνεται η υφασμάτινη μάσκα τριών στρωμάτων.

ΜΕΘ και μεταλλάξεις στο μικροσκόπιο των ειδικών

Προς το παρόν, η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων παρακολουθεί προσεκτικά την εξέλιξη της επιδημίας σε δύο συγκεκριμένα πεδία, στο πεδίο του ΕΣΥ και στην κινητικότητα των μεταλλαγμένων στελεχών κορωνοϊού στην κοινότητα.

Η επιβάρυνση που καταγράφεται στα δημόσια νοσοκομεία σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των ασθενών με λοίμωξη covid-19, και ιδίως στις πάντοτε κρίσιμες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), αλλά και η αντοχή τους στην πίεση που δέχονται, θα καθορίσουν το περιθώριο χαλάρωσης των περιοριστικών μέτρων.

Αυτό που έδειξε η διαχείριση της επιδημίας τους προηγούμενους μήνες, είναι ότι προϋπόθεση για το άνοιγμα οικονομίας – κοινωνίας είναι η αποσυμφόρηση των ΜΕΘ. Στην παρούσα φάση, δεν προκύπτει ότι οι ΜΕΘ βρίσκονται σε τροχιά αποσυμφόρησης.

Χθες σε όλες τις Μονάδες (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, Αυξημένης Φροντίδας, Ειδικών Λοιμώξεων) νοσηλεύονταν 630 άνθρωποι, εκ των οποίων οι 326 διασωληνωμένοι.

Η προηγούμενη εβδομάδα χαρακτηρίστηκε ως αυξημένης δυσκολίας από τους ειδικούς της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, όπως εκπροσωπούνται κατά την τακτική ενημέρωση για τον κορωνοϊό από την καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθήνας, Βάνα Παπαευαγγέλου και τον επίκουρο καθηγητή Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθήνας, Γκίκα Μαγιορκίνη. Παρά την επέλαση της «Μήδειας» η οποία παρεμπόδισε τον ευρύ έλεγχο των πολιτών για κορωνοϊό, οι εισαγωγές ασθενών με σοβαρή λοίμωξη κατέγραφαν μόνο αύξηση. Κατά μέσο όρο γίνονταν κάθε ημέρα την περασμένη εβδομάδα 208 νέες εισαγωγές, με το 55%-60% αυτών να πραγματοποιούνται σε νοσοκομεία της Αττικής.

Ποια είναι η πληρότητα στο ΕΣΥ

Πλέον οι νοσηλευόμενοι στο ΕΣΥ με λοίμωξη λόγω κορωνοϊού ανέρχονταν σε 2.433 με περισσότερους από τους μισούς να είναι στα νοσοκομεία του λεκανοπεδίου. Μοιραία και η επιβάρυνση στις ΜΕΘ εντάθηκε στο σύστημα υγείας στην Αττική, όπου νοσηλεύονται στις ΜΕΘ 218 άνθρωποι. Σύμφωνα με τον κ. Μαγιορκίνη, κατά 12% αυξήθηκε η πίεση στις ΜΕΘ, ενώ η κυρία Παπαευαγγέλου έδωσε τον χρονικό ορίζοντα αυτής της επιβάρυνσης λέγοντας πως «τις προηγούμενες επτά ημέρες έγιναν 148 νέες διασωληνώσεις. Αν σκεφτούμε ότι η διάρκεια της νοσηλείας κάθε ασθενή στη ΜΕΘ είναι 21 ημέρες, αντιλαμβανόμαστε και τη διάρκεια της επιβάρυνσης».

Όπως εκτίμησαν οι ειδικοί, την επόμενη εβδομάδα εφόσον συνεχιστεί η σταθεροποίηση των κρουσμάτων, θα καταγραφεί και σταθεροποίηση, ακόμη και μείωση προς το τέλος της, των νέων εισαγωγών στις απλές κλινικές covid-19 στο ΕΣΥ. Όμως, ο ρυθμός εισαγωγής στις ΜΕΘ και οι διασωληνώσεις δεν θα ανακοπούν πριν από τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου.

Υπό αυτά τα δεδομένα, συνεχίζει να ξετυλίγεται το επιχειρησιακό σχέδιο του υπουργείου Υγείας με την παραχώρηση κλινών, απλών και ΜΕΘ, για τους ασθενείς με κορωνοϊό στο ΕΣΥ και τη διακομιδή των ασθενών που χρειάζονται ΜΕΘ σε ιδιωτικά θεραπευτήρια μέσω ΕΚΑΒ, στο πλαίσιο της συμφωνίας που έχει γίνει με τους εκπροσώπους των ιδιωτικών κλινικών. Υπενθυμίζεται πως η νοσηλεία των πολιτών σε αυτές, εφόσον διακομίζονται από το ΕΚΑΒ στο πλαίσιο της νοσηλείας τους στο ΕΣΥ, δεν συνεπάγεται καμία επιβάρυνση.

Πώς επηρεάζουν οι μεταλλάξεις τις τοπικές επιδημικές εξάρσεις

Με δεδομένο ότι οι ΜΕΘ αποτελούσαν εξαρχής κρίσιμο πεδίο για την επιδημία -μάλιστα οι εισαγωγές στις ΜΕΘ και οι διασωληνώσεις αναφέρονται ως σκληροί δείκτες- και η πληρότητά τους ήταν ο «ρυθμιστής» της άρσης των μέτρων, θα μπορούσε να πει κάποιος πως είναι ένας τομέας τον οποίο γνωρίζουν καλύτερα οι αρμόδιες επιστημονικές και υγειονομικές αρχές. Αντίθετα, θολό και αχαρτογράφητο είναι ακόμη για τις περισσότερες χώρες και για την επιστημονική κοινότητα το πεδίο των μεταλλάξεων. Το μόνο σαφές προς το παρόν είναι η ευρεία διασπορά των μεταλλαγμένων στελεχών του κορωνοϊού SARS-CoV-2 στην κοινότητα, γεγονός που δικαιολογεί τις εντατικές προσπάθειες των αρχών να ιχνηλατήσουν και να στεγανοποιήσουν τα μεταλλαγμένα κρούσματα που εντοπίζουν.

Στην Ελλάδα, το Εθνικό Δίκτυο Γονιδιωματικής Επιτήρησης έχει εντοπίσει μέσα από δειγματοληπτικό έλεγχο 764 στελέχη κορωνοϊού στα οποία έχει ταυτοποιηθεί η βρετανική μετάλλαξη B.1.1.7. και άλλα 15 με τη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη Β.1.351. Παρά τον μικρότερο αριθμό κρουσμάτων – περιχαρακωμένο στέλεχος το χαρακτήρισε ο κ. Μαγιορκίνης- η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη είναι εκείνη που συγκεντρώνει σε μεγαλύτερο βαθμό την ανησυχία των ειδικών, διότι από τα μέχρι τώρα δεδομένα φαίνεται να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων.

Σε ό,τι αφορά τη βρετανική μετάλλαξη, οι ειδικοί τη συσχετίζουν με ήπια αυξημένη μεταδοτικότητα και με αυξημένη παθογένεια. Το συγκεκριμένο στέλεχος φαίνεται να εξελίσσεται σε «κυρίαρχο» καθώς όπως ανέφερε η κυρία Παπαευαγγέλου κατά την προχθεσινή ενημέρωση, εντοπίζεται έως και στο 40% των στελεχών κρουσμάτων σε κάποιες περιοχές – μεταξύ άλλων στην Αττική, την Αχαϊα, την Κρήτη, τη Χαλκιδική, τη Θάσο- οι οποίες φυσικά συγκεντρώνουν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των αρμοδίων για την επίδραση που έχουν στη μετάδοση και τη σοβαρή νόσηση.

Υπενθυμίζεται ότι το πρώτο κρούσμα της νοτιοαφρικανικής μετάλλαξης εντοπίστηκε στη Θεσσαλονίκη στα τέλη Ιανουαρίου, ενώ την τελευταία εβδομάδα ο εκτεταμένος δειγματοληπτικός έλεγχος του Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Επιτήρησης «εντόπισε» το στέλεχος της Νότιας Αφρικής στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης (11), στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων (2) και στην Περιφερειακή Ενότητα του Βόρειου Τομέα Αθηνών (2).

Μάλιστα, το στέλεχος της νοτιοαφρικανικής μετάλλαξης είναι αυτό που οδήγησε τους αρμόδιους να σημάνουν αυξημένο επιδημιολογικό συναγερμό και αυστηρoύ τύπου lockdown στον δήμο Εύοσμου – Κορδελιού στη Θεσσαλονίκη, καθώς στη Δημοτική Κοινότητα Ευόσμου εντοπίστηκε το κύριο cluster (συρροή) κρουσμάτων. «Η εύρεση δύο ακόμα κρουσμάτων σε άλλη περιοχή, σε άλλο Δήμο, που συνδέονται όμως με το συγκεκριμένο cluster, και η σύνδεσή του με την εισαγωγή του από τρίτη χώρα, δημιουργούν έναν μεγάλο προβληματισμό, μεγάλο alert. Παραμένουμε σε πλήρη επαγρύπνηση. Οι ιχνηλατήσεις που γίνονται είναι κάθετες και οι στεγανοποιήσεις τόσο των συγκεκριμένων κρουσμάτων και όλων των στενών τους επαφών» εξήγησε την περασμένη Παρασκευή ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς.

Εκτός από τον προαναφερθέντα δήμο, στο «κόκκινο» και συνεπώς σε αυστηρό πλέγμα μέτρων έχουν ενταχθεί ακόμη οι Περιφερειακές Ενότητες Κεφαλληνίας, Ηλείας πλην του Δήμου Ανδρίτσαινας-Κρεστένων, Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Ρεθύμνου, οι Δήμοι Θάσου, Αγιάς και Τεμπών Λάρισας, Ηρακλείου Κρήτης, Κορίνθου και Νεμέας Κορινθίας, Άργους-Μυκηνών Αργολίδος, Τανάγρας και Θηβαίων Βοιωτίας, Πύδνας-Κολινδρού Πιερίας, Καρπάθου και ο Δήμος Ζίτσας Ιωαννίνων. Στο επίπεδο πολύ αυξημένου κινδύνου παραμένουν οι Περιφερειακές Ενότητες Αχαΐας και Εύβοιας, πλην της Σκύρου, ο Δήμος Μυκόνου, και η Περιφέρεια Αττικής.