Πρωταπριλιά: Γιατί λέμε ψέματα σήμερα – Πώς ξεκίνησε το έθιμο
Την Πρωταπριλιά αναβιώνει το έθιμο με τα αθώα ψέματα. Πώς καθιερώθηκε. Οι δύο επικρατέστερες εκδοχές.
Μικροί και μεγάλοι αγαπούν την Πρωταπριλιά, μια μέρα κατά την οποία δικαιολογούνται οι φάρσες και τα ψέματα. Το έθιμο της Πρωταπριλιάς στηρίζεται στη δοξασία ότι όποιος κοροϊδέψει τον άλλον θα έχει καλή τύχη.
Πρωταπριλιά: Πώς ξεκίνησε το έθιμο – Οι δύο εκδοχές
Πρόκειται για μία παράδοση, η οποία είχε ξεκινήσει στην Ευρώπη και η «γέννησή» της τόσο χρονικά όσο και τοπικά έχει δύο επικρατέστερες εκδοχές.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου.
Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια έγινε, με το πέρασμα του χρόνου, έθιμο.
Ως προς την δεύτερη εκδοχή, η οποία ιστορικά θεωρείται από πολλούς και ως η πιο βάσιμη, θέλει γενέτειρα του εθίμου τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου.
Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Η Πρωταπριλιά στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό, όπως ήταν αναμενόμενο, υιοθετήθηκε και στην Ελλάδα με το πέρασμα του χρόνου, αποκτώντας, ωστόσο, μία ελληνική «νότα». Η κεντρική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια.
Ειπώνονται αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Μάλιστα, σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Αλλού πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Ακόμα, το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα.
Όπως επισημαίνει ο Έλληνας λαογράφος Λουκάτος, το έθιμο αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή» όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα».
Από την πλευρά του, ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία» παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, ούτως ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Τα «μακαρονόδεντρα» στην Ιταλία – Το επικό ψέμα του BBC για την Πρωταπριλιά © YouTube
Συγκομιδή… σπαγγέτι στην Ιταλία: Η πρωταπριλιάτικη φάρσα του BBC που έμεινε στην ιστορία
Μια φάρσα που άφησε εποχή είναι αυτή του BBC, το 1957, με την συγκομιδή σπαγγέτι στην Ιταλία.
Πιο συγκεκριμένα το BBC είχε ανακοινώσει ότι καρποφόρησαν… μακαρονόδεντρα στην Ιταλία, στα σύνορα με την Ελβετία, προβάλλοντας μάλιστα και εικόνες από τη «συγκομιδή». Χαμογελαστοί αγρότες μάζευαν μακαρόνια από το δέντρο. Χιλιάδες Άγγλοι ζήτησαν να μάθουν πώς μπορούσαν να προμηθευτούν τον σπόρο και να καλλιεργήσουν τα δικά τους μακαρόνια με μεράκι και φροντίδα.
