Το αρχαίο αυτόματο θέατρο του Ήρωνος παρουσίαζε τον Μύθο του Ναύπλιου και του Παλαμήδη (βίντεο)

Ο Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους πολιτισμούς που υπήρξαν ποτέ σε αυτόν τον πλανήτη- ενώ ο τομέας της τεχνολογίας δεν εξαιρείται από το σύνολο των τομέων όπου διέπρεψε, με πολλές εφευρέσεις του αρχαιοελληνικού κόσμου να «φτάνουν» μέχρι και σήμερα. Μία από αυτές τις εφευρέσεις είναι ο “κινηματογράφος” του Ήρωνος.

Ο Ήρων έζησε τον 3ο αι. π.Χ-1ο αι. π.Χ στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ήταν πολυπράγμων μηχανικός, άριστος μαθηματικός και πρωτοπόρος εφευρέτης, που χαρακτηρίστηκε από πολλούς συγχρόνους μελετητές ως ο «Ντα Βίντσι της αρχαιότητας». Η πιο διάσημη εφεύρεση του είναι ο ατμοστρόβιλος, η πρώτη ατμομηχανή στην ιστορία. Σε ένα από τα πολλά συγγράμματα του στην «Αυτοματοποιητική» μας αφηγείται το «στατόν» ένα είδος αυτόματου θεάτρου, με κινούμενη εικόνα και ήχο.

Το θέατρο «Ήρων» είχε μικρές διαστάσεις. Έτσι μπορούσε να μετακινηθεί εύκολα, ώστε το έργο να μπορεί να παρουσιαστεί είτε μπροστά σε κοινό είτε ακόμα και σε οικίες. Παρουσίαζε έναν ναό του Διονύσου με ιέρειες οι οποίες μπορούσαν να κινηθούν, να ανάβουν φωτιές και ταυτόχρονα να ακούγονται διάφοροι ήχοιτυμπάνων. Επίσης εμφάνιζε και σκηνικά εφέ ,όπως κινούμενα πλοία, καταιγίδες και φωτιές

«Τοποθετούμε αρχικά το αυτόματο σε κάποια θέση και αφού απομακρυνθούμε ύστερα από λίγο χρόνο μεταβαίνει το αυτόματο σε κάποιαν άλλη ορισμένη θέση. Κι όταν αυτό σταματήσει, η φωτιά ανάβει στο βωμό μπροστά απ’ τον Διόνυσο. Κι απ’ το ραβδί του Διονύσου αναβλύζει γάλα ή νερό κι από την κούπα του χύνεται κρασί… Και με λουλούδια στεφανώνεται όλος ο χώρος γύρω από τους τέσσερις στύλους της βάσης. Και οι κυκλικά τοποθετημένες Βάκχες γυρίζουν χορεύοντας γύρω απ’ το μικρό ναό. Και ήχος ακούγεται τύμπανων και κυμβάλων…» (Ήρων, Αυτοματοποιητική,4, 2).

Ο «κινηματογράφος» του Ήρωνος παρουσίαζε τον Μύθο του Νααύπλιου, ο οποίος θέλει να εκδικηθεί τους Αχαιούς που σκότωσαν τον γιο του Παλαμήδη στην Τροία.

Η αυλαία ανοιγόκλεινε, οι μορφές κινούνταν, ήχοι παράγονταν, σκηνικά άλλαζαν, φωτιές άναβαν, κεραυνοί έπεφταν, βροντές ακούγονταν και γίνονταν όλα αυτόματα(!) με το τράβηγμα του σχοινιού της πρόσοψης .

Όλες αυτές οι κινήσεις και οι ήχοι εκτελούνταν με βάση τις αρχές της μηχανικής και χωρίς καθόλου ηλεκτρικό ρεύμα αλλά κυρίως με τη δύναμη ενός μολύβδινου βάρους που πέφτει ισοταχώς σε μια κλεψύδρα με άμμο. Για την έναρξη της παράστασης αρκούσε να τραβηχτεί το σκοινί στην πρόσοψη της βάσης.

Σκηνή 1η: Οι Αχαιοί επισκευάζουν τα πλοία τους, μορφές κινούνται, χτυπούν με σφυριά και πριονίζουν ενώ παράλληλα κρότοι εργαλείων ακούγονται.

Σκηνή 2η: Οι Αχαιοί σπρώχνουν τα πλοία στη θάλασσα.

Σκηνή 3η: Εμφανίζονται τα πλοία των Αχαιών να πλέουν και ανάμεσά τους να ξεπηδούν δελφίνια από τη θάλασσα. Ενώ η σκηνή ξετυλίγεται, η θάλασσα φουρτουνιάζει και τα πλοία επιταχύνουν.

Σκηνή 4η: Ο Ναύπλιος σε ακρωτήρι, με αναμμένο πυρσό, δίνει ψεύτικο σήμα στους Αχαιούς, ύστερα από προτροπή της Αθηνάς.

Σκηνή 5η: Στη φουρτουνιασμένη θάλασσα φαίνονται διασκορπισμένα συντρίμμια των πλοίων και ο Αίαντας να κολυμπά. Εμφανίζεται η Αθηνά (ως από μηχανής θεά), περιφέρεται και εξαφανίζεται, ενώ πέφτει κεραυνός, ακούγεται βροντή και χάνεται η μορφή του Αίαντα.